Το προϊόν φοιτητής
ΤΟ ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΟΥΛΕΥΕΙ ΜΕ ΤΙΣ ΜΗΧΑΝΕΣ ΤΟΥ ΣΤΟ FULL

Και τι σκατά παράγει το Πανεπιστήμιο; Μέσα σε καθεστώς ακατάσχετης φλυαρία περί της λειτουργίας της τριτοβάθμιας, της κρίσης της, κτλ, το παραπάνω ερώτημα μοιάζει αυτονόητα απαντημένο. Στην πραγματικότητα όμως, όποιος κληθεί (από μία αντικαθεστωτική πλευρά) να το απαντήσει έχοντας σκοπό να αποφύγει τις αρλούμπες, θα περιπέσει σε αμηχανία.
Ωστόσο το ερώτημα παραμένει, και μέσα στο περιβάλλον της θολούρας που σπρώχνεται από όλες τις μπάντες, είναι και επείγον να απαντηθεί. Γιατί επείγον; Γιατί κάμποσες από τις φορές που επιδιώξαμε να αναμετρηθούμε με διάφορες από τις διαστάσεις του πανεπιστημίου, ανακαλύπταμε ότι αυτές οι διαστάσεις, είτε είναι εικονικές (οπότε ντουφεκάγαμε στον αέρα), είτε είναι απαρχαιωμένες ακόμα και για τα ίδια τα αφεντικά (οπότε βοηθάγαμε απλώς στην απόσυρσή τους ή στον εκσυγχρονισμό τους). Να λοιπόν κάποιες από τις παραδοσιακές κριτικές προσεγγίσεις για την λειτουργία του Πανεπιστημίου (και σε κάποιο βαθμό όλης της τριτοβάθμιας:

Το πανεπιστήμιο λοιπόν, συνεχίζει να παράγει γνώση, γνώση χρήσιμη για τα αφεντικά. Αυτό σε γενικές γραμμές ισχύει και θα πρέπει να έχει κανείς στο νού του ότι διάφορα από αυτά τα που γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας στα πανεπιστήμια, στη συνέχεια εφαρμόζονται στην ευρύτερη κοινωνία (και όχι φυσικά για το καλό όλων). Αλλά θα πρέπει να μπουν στο λογαριαμό και τα εξής: Είναι κοινή παραδοχή ότι τα πανεπιστήμια δυσκολεύονται πια πολύ να παράγουν καινούργιες ιδέες που να αξίζουν το κόπο. Κατά βάση αναλώνονται σε μπούρδες. Αν τα αφεντικά είχαν ανοίξει ένα μαγαζί για να τους παράγει χρήσιμη γνώση, κοιτώντας τα σημερινά πανεπιστήμια, θα είχαν σίγουρα απογοητευθεί, και πιθανόν  να τα 'χαν κλείσει...
Τα πανεπιστήμια συνεχίζουν να παράγουν στελέχη (ειδικευμένο προλεταριάτο, μεσαία ή και ανώτερα στην ιεραρχία στελέχη) για τις επιχειρήσεις των αφεντικών. Σ' αυτό εξάλλου ελπίζουν και οι χιλιάδες φοιτητές τους. Αλλά και εδώ οι ενστάσεις είναι πολλές, τόσες που το πανεπιστήμιο δεν θα κρατιόταν με τίποτα στα πόδια του αν αξιολογούνταν γι' αυτή και μόνο τη λειτουργία του. Αυτοί που εισρέουν στη τριτοβάθμια είναι ένα νούμερο πολύ παραπάνω από δυσανάλογο σε σχέση με αυτό που μπορεί πραγματικά να απορροφήσει η αγορά εργασίας (σε αντίστοιχες θέσεις). Είναι επίσης πάρα πολλές οι σχολές οι οποίες δεν αντιστοιχούν σε καμία θέση στην αγορά εργασίας, τα πτυχία τους έχουν αξία όσο το χαρτί που τυπώθηκαν. Και κυρίως οι απόφοιτοι σχεδόν όλων των σχολών σε μία πρώτη φάση είναι παντελώς ανίκανοι να στελεχώσουν τις επιχειρήσεις (μικρές ή μεγάλες) των αφεντικών. Η δια βίου εκπαίδευση και κυρίως η απόκτηση εμπειρίας στα νέα δεδομένα που απαιτεί η παραγωγή (που συνήθως δεν έχει καμία σχέση με αυτά που παρέχει η εκπαίδευση) είναι δεδομένη.

Το πανεπιστήμιο συνεχίζει να παράγει ιδεολογία, την ιδεολογία των αφεντικών. Και αυτό είναι αλήθεια. Ιδεολογία, όχι μόνο σαν αυτή που σπρώχνουν τα δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια. Τα πανεπιστήμια είναι αρμόδια να συγκροτούν (στα μυαλά των υπηκόων) την επιστήμη ως θρησκεία. Αλλά και εδώ έχουμε να σχολιάσουμε. Αν συγκρίνουμε τη δουλειά των πανεπιστημίων σε αυτή την κατεύθυνση με την αντίστοιχη δουλειά των media, τότε οι επιδόσεις των πανεπιστημίων θα αποδειχθούν απογοητευτικές.

Δεν υποκρινόμαστε ότι έχουμε πλήρη την απάντηση. Ωστόσο υπάρχει ένα προϊόν των πανεπιστημίων (και σε κάποιο βαθμό ολόκληρου του εκπαιδευτικού εργοστασίου της τριτοβάθμιας), πέραν της γνώσης, των στελεχών, της ιδεολογίας, που συστηματικά αγνοείται  (κυρίως από αυτούς που χαϊδεύουν αυτιά για να μαζεύουν ψήφους). Είναι το προϊόν φοιτητής.
Μέσα στο περιβάλλον της κρίσης η διαχείριση των πληθυσμών και η ένταξή τους σε νόρμες μη ανταγωνιστικές προς το σύστημα, είναι κάτι παραπάνω από σημαντικό για τα αφεντικά. Τα πανεπιστήμια είναι μία τέτοια νόρμα. Αφορούν μία μεγάλη μάζα των πληθυσμών της νεολαίας (ίσως πλειοψηφική), ηλικία από 18 έως 25 (ίσως και έως 27 αν σκεφτεί κανείς ότι τα πανεπιστήμια έχουν τις παρενέργειές τους ακόμα και μετά το πτυχίο).  Αφορούν δηλαδή ένα κομμάτι πληθυσμού που αυτό που πραγματικά του αντιστοιχεί είναι η γνωριμία με τις ευθύνες των επιλογών, η ανάγκη αυτονόμησης από την οικογένεια, η τριβή με το αδιέξοδο της αγοράς εργασίας και η σχετική οργή μέσα στο περιβάλλον της ανεργίας και της οικονομικής ανέχειας, το βύθισμα στο χάος των διαπροσωπικών σχέσεων, η αναζήτηση εμπιστοσύνης και δεσμών για την επιβίωση μακριά από κρατικές ή οικογενειακές χορηγίες κτλ. Παίρνουν τα πανεπιστήμια αυτό το κομμάτι του πληθυσμού που διαθέτει αντικειμενικά και λόγω της θέσης του χαρακτηριστικά για να είναι άμμος για τα γρανάζια της μηχανής. Και τον μετατρέπουν σε λάδι για τα γρανάζια αυτά.
Να λοιπόν μία σπουδαία δουλειά για την τριτοβάθμια του εκπαιδευτικού εργοστασίου. Παίρνει έναν πληθυσμό με τα παραπάνω χαρακτηριστικά, και τον μεταμορφώνει σε φοιτητή. Στον άνθρωπο που παρότι έχει πατήσει τα 18, τα 20, τα 22, τα 25, παραμένει καθηλωμένος στην παιδική ηλικία, που η λέξη ευθύνη του παραμένει απελπιστικά άγνωστη. Στον άνθρωπο που είναι προφανώς άνεργος, που παραμένει για χρόνια άνεργος και που για χρόνια ολόκληρα δεν υποψιάζεται την κατάστασή του αυτή (καθώς μάλιστα δεν τον αναφέρουν ως άνεργο και οι σχετικές στατιστικές). Στον άνθρωπο που σε αυτήν την ηλικία ανταπεξέρχεται στα προς επιβίωση έξοδα χάρις τις χορηγίες του μπαμπά και της μαμάς και που ισορροπεί ψυχοσυναισθηματικά με τις ντόπες του τεχνιτού περιβάλλοντός του (οικογένεια, συμφοιτητές κτλ): δικαιούται κατά τη γνώμη του να «αράζει», καθώς νιώθει κάτι σπουδαίο (πέρασε στις πανελλήνιες), που προορίζεται να γίνει κάτι ακόμα πιο σπουδαίο (επιστήμονας, στέλεχος κτλ). Στο άνθρωπο που καθώς διαμορφωνεται στην παραπάνω συνθήκη, δεν μπορεί να πάρει στα σοβαρά τον κόσμο και που κυρίως δεν μπορεί να του αντιταχθεί στα σοβαρά. Στον άνθρωπο τέλος που ενώ δεν παράγει με υλικούς όρους το εαυτό του, γίνεται λιγούρι της τελευταίας, της πιο ξεφτιλισμένης εκδοχής του εμπορεύματος. Να κάτι σπουδαίο που παράγεται από την τριτοβάθμια: ο φοιτητής.
Θα ορκιζόταν λοιπόν κάποιος ότι αν η κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος ήταν τόσο βαθειά, αν η αποτυχία του ως προς τους διακηρυγμένους στόχους του ήταν τόσο μεγάλη, τότε το πανεπιστήμιο θα έπρεπε από καιρό να έχει πετάξει λευκή πετσέτα. Όχι όμως! Το πανεπιστήμιο δεν έχει σβήσει τις μηχανές του περιμένωντας να κυλήσει στην κατηφόρα. Το πανεπιστήμιο δουλεύει με τις μηχανές του στο Full. Μακριά από αυτά που λέει ότι κάνει ή ότι προορίζεται να κάνει, το πανεπιστήμιο παράγει φοιτητές Παράγει υπήκοους, δικούς του και του συστήματος των αφεντικών εν γένει. Και βεβαίως αυτοαναπαράγεται.

Ενώ το Πανεπιστήμιο και σε κάποιο βαθμό εν γένει η τριτοβάθμια κάνουν αυτή τη σπουδαία για τα αφεντικά δουλειά, παράγουν δηλαδή φοιτητές, κανείς ωστόσο δεν την έχει δημόσια αναδείξει ή καταγγείλει. Γιατί; Ακροθιγώς σημειώνουμε (και άλλη φορά θα πούμε περισσότερα): Η μηχανή του πανεπιστημίου, την ίδια ώρα που παράγει το προϊόν της (τον φοιτητή), την ίδια ώρα παράγει και τον πελάτη της (που είναι και πάλι ο φοιτητής και η οικογένειά του). Το πανεπιστήμιο παράγει φοιτητές για πολλούς λόγους αλλά και για να αυτοαναπαράγεται, για να υπάρχουν φοιτητές πρόθυμοι να αγοράσουν τις υπηρεσίες του, τις προσδοκίες και τα πτυχία που πουλάει. Αν οι φοιτητές αντιλαμβάνονταν ότι είναι ένα τέτοιου είδους προϊόν κατασκευής, πιθανόν να εκνευρίζονταν.Επιπλέον, αυτοί που κατά καιρούς εμφανίζονται ως εχθροί του πανεπιστημίου ή κάποιων διαστάσεών του (η αριστερά), κανένα λόγο δεν έχουν να αποκαλύψουν αυτή τη λειτουργία, την παραγωγή φοιτητών. Και αυτό όχι μόνο επειδή η αριστερά είναι οργανικό τμήμα του θεσμού του πανεπιστημίου, όχι μόνο επειδή η αριστερά είναι γρανάζι της μηχανής που παράγει φοιτητές αλλά και ανάποδα επειδή η πελατεία της αριστεράς στα πανεπιστήμια είναι φοιτητές, τύποι σαν και αυτούς που περιγράφουμε στο κείμενο.Ωστόσο η παραγωγή του προϊόντος «φοιτητής» είναι πιθανόν να περιέλθει σε κρίση, σε κρίση μάλιστα που δεν θα προέρχεται από κάποιου είδους ανταγωνισμό των φοιτητών προς το σύστημα. Είναι πιθανόν δηλαδή, καθώς τα πράγματα ζορίζουν, να μην είναι εύκολο ένα μεγάλο κομμάτι του νεανικού πληθυσμού από τη μία να καθηλώνεται έξω από την παραγωγή και από την άλλη να συνεχίζει να αυταπατάται ότι είναι σπουδαίο και ότι κάποτε θα γίνει σπουδαιότερο. Σύμφωνα με αυτά που λέμε δίπλα, αυτό θα σημαίνει κρίση στην παραγωγή φοιτητών. Και αυτό ακριβώς, -η κρίση στην παραγωγή φοιτητών-, θα είναι μία σοβαρή πτυχή της επονομαζόμενης κρίσης του εκπαιδευτικού συστήματος. Τότε, η τριτοβάθμια τουλάχιστον, θα χάσει την υπόληψή της και μαζί και την πελατεία της. Αλλά ήδη μπαίνουμε σε άλλο μεγάλο θέμα.