Το επείγον της απο-ασυλοποίησης

Με τον όρο «ιδρυματισμός», διάφοροι κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι κτλ, περιγράφουν το εξής σύνδρομο: οι τρόφιμοι ενός ιδρύματος, ενός ασύλου, σταδιακά είτε χάνουν, είτε λειαίνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, και αποκτούν ένα κοινό χαρακτηριστικό, το χαρακτηριστικό του ιδρύματος. Ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τον κόσμο, ο τρόπος που σχετίζονται μεταξύ τους και ο τρόπος που εν τέλει συμπεριφέρονται, υπερκαθορίζεται από τους κώδικες που επιβάλλει το ίδιο το ίδρυμα. Οι φυλακισμένοι για παράδειγμα, ανεξάρτητα αν είναι από την κρήτη, την πελοπόννησο, την αλβανία ή τη γεωργία, ανεξάρτητα αν είναι μέσα για ληστεία ή εν θερμώ ανθρωποκτονία, ανεξάρτητα αν είναι άγαμοι ή έγγαμοι, νέοι ή γέροι κτλ, αποκτούν ένα κοινό χαρακτηριστικό, το χαρακτηριστικό που τους δωρίζει η φυλακή, το χαρακτηριστικό του φυλακισμένου.

Εξηγήσεις στο παραπάνω σύνδρομο εμφανίστηκαν κατά καιρούς πολλές. Κοινή τους συνισταμένη ήταν ο εγκλεισμός. Οι τρόφιμοι των ιδρυμάτων - ασύλων, καθώς παραμένουν έγκλειστοι και αποκλεισμένοι από το κοινωνικό τους περιβάλλον αλλά και εν γένει από τον υπόλοιπο κόσμο, σταδιακά «ξεχνούν» τον κόσμο αυτό. Αποκομμένοι από λοιπές παραστάσεις, εισπράττοντας μόνο τις εντός του ιδρύματος παραστάσεις (τις οποίες συχνά φροντίζει να τις σκηνοθετεί η διοίκηση του ιδρύματος), οι τρόφιμοι υιοθετούν τους κώδικες του ιδρύματος και τους αναπαράγουν. Όποιος και να μπει φυλακή λένε, όποια τροχιά και αν έχει διανύσει μέχρι να περάσει το κατώφλι της φυλακής, αργά ή γρήγορα θα αποκτήσει τους κώδικες και τις συμπεριφορές του φυλακισμένου. Το ίδιο λένε ισχύει και για τα τρελάδικα. Και σε κάποιο βαθμό και για το στρατό. 
Αρκετά χρόνια πριν, κάποιοι από τους προοδευτικούς επί του ζητήματος «ειδικούς» (με δεδομένη την απέχθειά μας απέναντι σε οποιονδήποτε «ειδικό») κατήγγειλαν τον ιδρυματισμό ως μία ακόμη αιτία αναπαραγωγής κοινωνικών ρόλων και μάλιστα των κοινωνικών ρόλων που αφορούν τους ανά την γη αποκλεισμένους. Λέγανε αυτοί οι τύποι ότι εγκληματίες και τρελούς παράγουν τα σχετικά ιδρύματα, οι φυλακές και τα τρελάδικα. Και πρότειναν να «ανοίξουν» τα ιδρύματα. Έλεγαν ότι «τα τείχη» πρέπει να πέσουν. Έλεγαν πως αν οι τρόφιμοι δεν είναι έγκλειστοι, αν έρχονται σε επαφή με τον πραγματικό κόσμο, τότε θα μπορέσουν να θεραπευθούν. Να σημειώσουμε απλώς ότι τις προτάσεις αυτές τις πήραν πολύ στα σοβαρά οι κάθε λογής εξουσίες, πάνω και σε αυτές στήριξαν την τελειοποίησή τους.

Δεν θα εξετάσουμε εδώ γιατί τα παραπάνω αποδείχτηκαν ιστορικά (και ήταν όντως εξ αρχής) μπούρδες. Ωστόσο έχει ένα ενδιαφέρον ο παραλληλισμός των φοιτητών με τους τρόφιμους ιδρυμάτων όπως αυτά που αναφέρονται παραπάνω.

Τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας, δεν περιορίζονται φυσικά στα στενά όρια του ασύλου, σε αυτό που δήθεν δεν πατάνε οι μπάτσοι και που ακόμη πιο δήθεν δεν ελέγχουν. Τα ιδρύματα αυτά απλώνονται μέσα στον ιστό της πόλης, έχουνε πάμπολλες άκρες σε αυτό που λέμε νεανικούς χώρους κατανάλωσης: φοιτητικά μπαρ, φοιτητικές καφετέριες, φοιτητικά happenings, φοιτητικοί κινηματογράφοι κτλ. Με αυτήν την έννοια τα ιδρύματα αυτά δεν περικλείονται από κάγκελα. Έχουν όμως πολλά και καλά στεγανά. Οι τρόφιμοι, στην περίπτωσή μας οι φοιτητές,  μπορούν να διαβιούν μέσα στα ιδρύματα χρόνια ολόκληρα, ανακυκλώνοντας τις παραστάσεις της φοιτητικής ζωής. Οι τρόφιμοι, αν και κυκλοφορούν ελεύθερα μέσα στην πόλη (σε συγκεκριμένα σημεία της είναι η αλήθεια) μοιάζουν με έγκλειστους. Μόνο που έχουν διαλέξει τον εγκλεισμό τους, μόνο που είναι περήφανοι γι' αυτόν.

Καθώς λοιπόν οι τρόφιμοι - φοιτητές, αποκόβονται από τον υπόλοιπο κόσμο, καθώς ανακυκλώνουν τις παραστάσεις του ιδρύματος εντός του οποίου διαβιούν, αρχίζουν και χάνουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, σφραγίζονται από την ταυτότητα του φοιτητή. Παθαίνουν το σύνδρομο του φοιτητή. Όμως οι παραστάσεις που ανακυκλώνουν (προκειμένου να διαμορφωθούν ως φοιτητές) είναι απόλυτα υπαγορευμένες από την «διοίκηση» του ιδρύματος, από τους νταβάδες της ζωής τους: την οικογένεια, το κράτος, το πανεπιστήμιο, το εμπόρευμα.

Μέσα στη γυάλα του πανεπιστημίου μπορούν να χωνεύονται διάφορες ετερότητες. Αρνήσεις και καταφάσεις είτε ξεκινούν, είτε καταλήγουν εναλλακτικές εκδοχές της φοιτητικής ταυτότητας,  εναλλακτικές εκδοχές του φοιτητικού lifestyle.