Δύο μέρες μετά την 13η Νοεμβρίου

Οι επιθέσεις το βράδυ της 13ης Νοεμβρίου στο 10ο και 11ο διαμέρισμα του κέντρου του Παρισιού και στο Stade de France δεν μας έκαναν να πέσουμε από τα σύννεφα. Και δεν είμαστε οι μόνοι. Ήδη κάποιες πρώτες σχετικές φωνές είχαν καταγραφεί πριν λίγες εβδομάδες, την επομένη που το γαλλικό κράτος ανακοίνωσε επίσημα πως θα στείλει ένα αεροπλανοφόρο να συμμετάσχει στις επιχειρήσεις ενάντια στον ISIS. Πλάι, όμως, στο θρασύ ορθολογισμό αυτής της διαπίστωσης δεν μπορούμε να προσπεράσουμε κάποιες πραγματικότητες για τα σημεία όπου έγιναν οι επιθέσεις. Γιατί εάν τον περασμένο Γενάρη η επίθεση στα γραφεία του Charlie Hebdo είχε μία πολύ συγκεκριμένη σημειολογία, το βράδυ της 13ης Νοεμβρίου επιλέχθηκαν χώροι και γειτονιές όπου πραγματικά θα μπορούσε να βρισκόταν ο καθένας και η καθεμιά. Αυτόν τον καθένα και αυτήν την καθεμιά δεν τους προσδιορίζουμε μόνο βάσει ηλικίας ή κοινωνικής τάξης, αλλά και από τα μυαλά που κουβαλούν μαζί τους. Και γνωρίζουμε ότι εκείνα τα μέρη (κάτι σαν του Ψυρρή για εμάς) είναι από αυτά που παραδοσιακά κινούνται και διασκεδάζουν φιγούρες  οι οποίες έχουν μία άποψη για τα πολιτικά πράγματα. Νεολαιίστικα υποκείμενα κατά κύριο λόγο, που μάλλον δεν διάκεινται εχθρικά απέναντι στους μουσουλμάνους που ζουν στη Γαλλία. Αλλά το ίδιο ρευστή δεν ήταν και η κοινωνική σύνθεση στη συνοικία Μπουρζ-αλ-Μπαραζνέ στη νότια Βυρηττό όπου μία ημέρα νωρίτερα σκοτώθηκαν 41 άτομα σε διπλή βομβιστική επίθεση, την ευθύνη της οποίας ανέλαβε επίσης ο ISIS;

Ο Ολάντ επέλεξε μέσα από το συναυλιάδικο “Λε Μπατακλάν” να επαναλάβει αυτό που είναι ήδη γνωστό: “θα διεξάγουμε έναν πόλεμο που θα είναι ανελέητος”. Το “Λε Μπατακλάν” νοηματοδοτήθηκε ως σημείο του πολέμου αυτού. Και τα πτώματα εκεί καταγράφηκαν ως απώλειές του. Οι πολεμικές ιαχές αποτελούν ένα ιδεολογικό εργαλείο που έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις τα τελευταία χρόνια στις δυτικές μητροπόλεις για τη διαχείριση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Μετά και το Charlie Hebdo, δεν αποτελεί “Γεγονός” για την γαλλική κοινωνία ότι μέσα σε λιγότερο από μία ώρα στρατιωτικά τάγματα από άλλες πόλεις ενισχύουν τις, εδώ και μήνες, ήδη υπάρχουσες στο δρόμο στρατιωτικές δυνάμεις. Ούτε αποτελεί γεγονός η επιλογή της εισβολής των ειδικών δυνάμεων στο θέατρο όπου συνέχιζαν να κρατούνται ζωντανοί δεκάδες όμηροι. Η χώρα δε χρειάστηκε καν να κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης - με ελεγχόμενη, από τις αρχές, πληροφόρηση βάσει του γαλλικού συντάγματος. Αυτήν τη φορά τα πράγματα είναι απλά. Οι δημοσιογράφοι, από το πρώτο μισάωρο των γεγονότων, είναι φειδωλοί στην μετάδοση πληροφοριών από τις επιχειρήσεις της αστυνομίας και του στρατού. Οι γάλλοι κλείνονται στα σπίτια τους περιμένοντας διαταγές από την αστυνομία. Την ίδια στιγμή ανοίγουν τις πόρτες των διαμερισμάτων τους προσφέροντας “καταφύγιο” σε όσους βρίσκονται στους δρόμους. Συνέδρια, συναυλίες, κοινωνικές εκδηλώσεις ακυρώνονται. Το Παρίσι μετατρέπεται σε βασίλειο του φόβου.

Στο παρελθόν, ύστερα από τέτοιες επιθέσεις (μικρότερης ή μεγαλύτερης έντασης) ο αποκλεισμός και οι μπούκες σε σπίτια σε προάστια όπου ζουν μουσουλμάνοι μετανάστες (όπως το Saint Denis) μπορούμε να πούμε ότι γίνονταν πριν ακόμα το σκεφτούμε. Σήμερα όμως, η διαχείριση των γεγονότων στοχεύει και τις προσφυγικές ροές από τη Συρία. Η επαναφορά των ελέγχων στα σύνορα του γαλλικού κράτους (που δεν υπήρχε παραδοσιακά μέχρι σήμερα λόγω γειτνίασης με χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης), η προσπάθεια (όχι πάντα με επιτυχία) των ακροδεξιών του Εθνικού Μετώπου να συμμετάσχουν στις συγκεντρώσεις μνήμης που έγιναν την επομένη σε διάφορες πόλεις, η άρνηση της συντηρητικής κυβέρνησης της Πολωνίας να δεχθεί πρόσφυγες βάσει των ποσοστώσεων που είχε συμφωνήσει, η αυστηροποίηση των ελέγχων στα σύνορα της Ολλανδίας είναι κάποιες πρώτες αντανακλαστικές κινήσεις. Η ανακοίνωση των αρχών ότι ένας από τους ισλαμιστές που συμμετείχε σε αυτές είχε ταυτοποιηθεί στην Λέρο στις αρχές του Οκτώβρη (αλλά και η εν εξελίξει έρευνα για ακόμη ένα άτομο) δεν δείχνει γενικά και αόριστα προς το ελληνικό κράτος ως “πύλη εισόδου” προς την Ευρώπη. Δείχνει προς τις ίδιες τις διαδικασίες ελέγχου και ταυτοποίησης, διαδικασίες θεσμισμένες από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την υπόρρητη απαίτηση να γίνουν πιο αυστηρές, πιο αργόσυρτες, στην ουσία πιο απαγορευτικές για όσους και όσες προσπαθούν να περάσουν στο ευρωπαϊκό έδαφος. Δείχνει στην ουσία προς τους ίδιους τους μετανάστες και τις μετανάστριες, πάνω στα σώματα των οποίων ξεδιπλώνεται η πολεμική γλώσσα της δύσης. Είτε με τις βόμβες στις χώρες τους, είτε με την “αντιτρομοκρατική” διαχείρισή τους στο ευρωπαϊκό έδαφος. Ο ISIS ανέλαβε την ευθύνη των επιθέσεων. Ο ISIS, σε πρώτο χρόνο ένα δημιούργημα των μυστικών υπηρεσιών της δύσης και χωρών της Μέσης Ανατολής, ανέλαβε την ευθύνη των επιθέσεων. Και ο φόβος απλώθηκε πάνω μία πρωτεύουσα της δύσης. Και όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνικής της κίνησης τίθενται υπό στρατιωτικοαστυνομικό έλεγχο. Και τα σύνορα της Ευρώπης, αυτής της φιλόξενης και ανεκτικής -μέχρι πρόσφατα- για τους πρόσφυγες ηπείρου, “κλείνουν”. Και οι πρόσφυγες, οι μετανάστες, πριν την φιλανθρωπική αγκαλιά μας πρέπει να συναντήσουν το καχύποπτο βλέμμα μας. Και τελικά μένει (όντως;) να αναρωτηθούμε για ποιον δουλεύουν οι σφαίρες στο ψαχνό και οι βόμβες σε θέατρα και συναυλιάδικα. Μα για τα αφεντικά και τις υπηρεσίες τους, φυσικά.