Δημόσια τάξη: λίφτινγκ ή σπατουλάρισμα;

Η τοποθέτηση Πανούση στην Δημόσια Τάξη ήταν από την πρώτη στιγμή μια κίνηση με ιδιαίτερους συμβολισμούς. Καταρχάς πρόκειται για μια φιγούρα οικεία στους κύκλους του υπουργείου. Ελπίζουμε να θυμάστε πως ο Πανούσης, πέραν της ακαδημαϊκής του ιδιότητας του εγκληματολόγου, εργάστηκε επί σειρά ετών για λογαριασμό των μπάτσων. Η γνωριμία του με μεσαία και υψηλόβαθμα στελέχη της αστυνομίας δεν έγινε τον Ιανουάριο του 2015 που ανέλαβε καθήκοντα υπουργού αλλά οικοδομήθηκε επί σειρά ετών στα έδρανα της σχολής εθνικής ασφάλειας όπου δίδασκε. Κι αυτό του δίνει σίγουρα κάποιους πόντους σε ό,τι αφορά την εικόνα που έχει για τους συσχετισμούς στο εσωτερικό του υπουργείου. Ένα δεύτερο σημείο αφορά το γεγονός πως ο Πανούσης δεν προέρχεται από κανένα από τα δύο κόμματα της παρά φύσιν συγκυβέρνησης. Παρότι οι περισσότεροι θεώρησαν σχεδόν αυτονόητη την μεταπήδησή του από την διαλυμένη δημ.αρ. στην κυβέρνηση συριζα - αν.ελλ., αυτή έχει τη σημασία της. Γιατί ο Πανούσης δεν προέρχεται πολιτικά από τη συστημική αριστερά αλλά, όπως και ο ίδιος δηλώνει, από το πασοκ. Το βαθύ πασοκ θα συμπληρώναμε εμείς. Μ’ αυτήν την έννοια η επιλογή του για το υπουργείο δημόσιας τάξης δεν είναι μόνο μια επιβεβαίωση του ανεκδότου πως «είτε με δεξιά, είτε με αριστερή κυβέρνηση, το πασοκ κυβερνάει». Είναι την ίδια στιγμή απόδειξη της πολυπόθητης και τόσο αναγκαίας εθνικής ενότητας εντός κι εκτός κυβερνητικού σχηματισμού. Στο βαθμό δηλαδή που το υπουργείο εθνικής άμυνας προσφέρεται απλόχερα στον φασίστα Καμμένο γιατί να μην δοθεί αυτό της δημόσιας τάξης σ’ ένα σοσιαλδημοκράτη πιστό υπηρέτη του συστήματος; Που έτσι ή αλλιώς είναι και σχετικός με τη δουλειά;

Οι παραπάνω συμβολισμοί πήραν σάρκα και οστά από την πρώτη στιγμή κινούμενοι βασικά σε δύο κατευθύνσεις. Η πρώτη κατεύθυνση αφορά το δεξιό ακροατήριο της κυβέρνησης. Και το γεγονός πως διάφορες κρίσιμες πτυχές της δημόσιας τάξης θα μείνουν αδιατάρακτες. Η περίφημη κατάργηση του φράχτη του Έβρου έδωσε τη θέση της στον ρεαλισμό του προβλήματος της παράνομης μετανάστευσης και της αναγκαιότητας προστασίας των κατοίκων της Θράκης. Ο αφοπλισμός των μπάτσων αντικαταστάθηκε από την αναγκαιότητα καλύτερης εκπαίδευσής τους. Η διάλυση ειδικών σωμάτων όπως οι δελτάδες θεωρήθηκε μερική λύση και χάθηκε κάπου «στην αναγκαιότητα συνολικής αναδιοργάνωσης των δυνάμεων καταστολής». Και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Αμυγδαλέζας και των παραμεθόριων περιοχών, παρότι απάνθρωπα σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου του υπουργού, συνεχίζουν να λειτουργούν. Έτσι, στα γρήγορα, μερικά δεδομένα μπήκαν ξανά στη θέση τους και κάμποσοι ευσεβείς πόθοι της αριστεράς κατέληξαν στο καλάθι των αχρήστων. Η δεύτερη κατεύθυνση αφορά το -μάλλον ευαίσθητο σε ζητήματα δικαιωμάτων παρά αριστερό- ακροατήριο. Όπου συνέβησαν και συμβαίνουν διάφορα ωραία. Η αρχή έγινε με την απόσυρση των στατικών δυνάμεων των ματ και των δελτάδων στο κέντρο και ειδικά στην περιοχή των εξαρχείων. Αυτή η κίνηση, σε πλήρη αντίθεση με την μέχρι πρόσφατα πολιτική μηδενικής ανοχής της δημόσιας τάξης, έμοιαζε σε πρώτο χρόνο με εικόνα βγαλμένη από τον παλιό κακό καιρό των '80s. Τότε που στο όνομα του αλλαγής τα εξάρχεια αποτελούσαν ένα απέραντο playground για τους άγριους νεολαίους που ασφυκτιούσαν στον παράδεισο της καπιταλιστικής ευμάρειας και έπρεπε κάπου -και σίγουρα ελεγχόμενα- να εκτονωθούν. Το δεύτερο επεισόδιο παίχτηκε με την αντιμετώπιση της διαδήλωσης ενάντια στη συγκέντρωση των φασιστών για την επέτειο των Ιμίων. Εκεί, η δημόσια τάξη, πλήρως εναρμονισμένη με την ενότητα που εκφράστηκε στο δρόμο -που περιλάμβανε από ακραιφνείς υποστηρικτές του μαχητικού αντιφασισμού μέχρι οργανωμένα μπλοκ της νεολαίας συριζα, δηλαδή της κυβέρνησης- έλαμψε διά της απουσίας της. Και έδειξε τη μεγαλοψυχία της όταν στο Σύνταγμα, αναγνωρίζοντας την εγκράτεια και την αυτοπειθαρχία των διαδηλωτών, επέτρεψε μερικές επιμελώς σκηνοθετημένες παραβατικές πράξεις, όπως η αναγραφή συνθημάτων σε κλούβες των ΜΑΤ. Όπως δήλωσε και ο ίδιος ο υπουργός σε συνέντευξή του στο news247 στις 6 Φεβρουαρίου «Το ότι πήγανε και γράψανε με σπρέι είναι αστείο. Εδώ καιγόταν η μισή Αθήνα άλλες φορές. Και οι αστυνομικοί χαμογελούσανε και τα παιδιά χαμογελούσανε». Το τελευταίο επεισόδιο παίχτηκε με την πρόσφατη κατάληψη της Νομικής, όπου οι μπάτσοι παρά τις επανειλημμένες πιέσεις τόσο των ακαδημαϊκών όσο και των εισαγγελέων που άσκησαν διώξεις, αρνήθηκαν να επέμβουν και περιορίστηκαν σε ένα ρόλο διακριτικής πίεσης της κατάληψης μέχρι αυτή να λήξει με την παρέμβαση των φοιτητικών συλλόγων. Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται και μια σειρά εξαγγελιών εκ μέρους του υπουργείου που αφορούν την διάρθρωσή του. Οι δηλώσεις περί εκκαθάρισης του υπουργείου από ακροδεξιούς θύλακες -για μια ακόμη φορά μετά τον Δένδια- και εισαγωγής μεταναστών και ρομά στις αστυνομικές σχολές, η αναγγελία δημιουργίας Ινστιτούτου Αντεγκληματικής Πολιτικής, καθώς και η επαναφορά του θεσμού του «αστυνομικού της γειτονιάς» είναι κινήσεις που επιχειρούν να παρουσιάσουν ένα πιο εξευρωπαϊσμένο, πιο ανθρώπινο προφίλ για την δημόσια τάξη στο πλευρό του πολίτη. Πρόκειται για μια επιλογή απόλυτα ευθυγραμμισμένη με την γενικότερη κυβερνητική πολιτική. Με τον ίδιο τρόπο που Τσίπρας και Καμμένος διαρκώς δηλώνουν πως το μεγαλύτερο τους όπλο στην διαπραγμάτευση με την ΕΕ είναι η στήριξη του ελληνικού λαού, έτσι και ο Πανούσης εγκαλεί κοινωνία και θεσμούς να υποστηρίξουν το έργο της δημόσιας τάξης.

Αυτό το φιλόδοξο ρετουσάρισμα της δημόσιας τάξης βρίσκεται σε εξέλιξη και προς το παρόν αποδεικνύεται λειτουργικό. Προς το παρόν όμως· γιατί την ίδια στιγμή που ισχύουν τα παραπάνω δεδομένα, διάφορα μικρά και μεγάλα εμπόδια έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους. Ένα απ' αυτά είναι το «σκάνδαλο» που δημιουργήθηκε με το έγγραφο που αφορούσε τους μετανάστες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Παρότι το συγκεκριμένο γεγονός διογκώθηκε σε μεγάλο βαθμό από τα ΜΜΕ, υπήρξε ένα σοβαρό εσωτερικό πρόβλημα. Κι αυτό ήταν πως ο ταξίαρχος που πήρε την πρωτοβουλία να το κοινοποιήσει, αφενός δεν μπήκε στον κόπο να ενημερώσει -και να προστατέψει- τους πολιτικούς του προϊστάμενους, αφετέρου φρόντισε με κάποιο τρόπο αυτό να διαρρεύσει στα ΜΜΕ σε χρόνο dt. Δεν ξέρουμε αλλά φαίνεται πως υπήρξαν κάποιου είδους τριγμοί. Όπου οι μπάτσοι, σαν μηχανισμός και όχι σαν κρατική υπηρεσία έστειλαν πολύ γρήγορα μήνυμα για το ποιος κάνει κουμάντο στο υπουργείο. Ένα άλλο είναι η ιδιαίτερα έντονη δραστηριοποίηση της αντιτρομοκρατικής. Παρότι σε μεγάλο βαθμό ισχύει πως αυτό συχνά συμβαίνει σε περιόδους κρίσεων και προαγωγών στην αστυνομία, πράγμα που ισχύει για το τελευταίο τρίμηνο, υπάρχει η διάχυτη εντύπωση πως πρόκειται για κάτι παραπάνω. Πως δηλαδή ανεξάρτητα από τις επιλογές των πολιτικών προϊστάμενων του υπουργείου, η αντιτρομοκρατική τραβάει την δικιά της ανεξάρτητη ρότα ανάλογα με τις επιλογές τον αξιωματικών της. Ένα τελευταίο σημείο αφορά τους όλο και πιο έντονους ψιθύρους, που εκφράζονται ακόμη και από κυβερνητικά στελέχη, πως οι μπάτσοι, ενοχλημένοι από την πολιτική του υπουργείου, προβαίνουν σε ένα είδος άτυπης λευκής απεργίας. Εφαρμόζουν δηλαδή τα απολύτως αναγκαία προκειμένου να μην τους ασκηθεί καμία ΕΔΕ και κατά τ' άλλα αναμένουν εντολές. Γεγονός που με τη δεδομένη γραφειοκρατία που διαπερνά όλο τον κρατικό μηχανισμό δημιουργεί μάλλον σοβαρά εμπόδια.