Αίγυπτος Κατάσταση Πολιορκίας

Λίγες μέρες πριν την τρίτη επέτειο από την επανάσταση της 25ης Ιανουαρίου στην Αίγυπτο που ανέτρεψε τον Μουμπάρακ και ενέπνευσε εκατομμύρια διαδηλωτές σε όλο τον αραβικό κόσμο, αναμένεται να γίνει ένα ακόμα βήμα για την ολοκλήρωση της αντεπανάστασης. Στις 14 Γενάρη θα πραγματοποιηθεί δημοψήφισμα για να εγκριθεί η τροποποίηση του Συντάγματος που ετοίμασε και παρουσίασε 50μελής επιτροπή πριν λίγες μέρες. Κανονικά το δημοψήφισμα αυτό θα έπρεπε να είναι η κορύφωση μιας πολιτικής μάχης. Η μεταβατική κυβέρνηση όμως που λίγο έχει ασχοληθεί με το να κρύψει ότι είναι στρατιωτική δικτατορία, έχει φροντίσει ήδη για το αποτέλεσμα.

Δίπλα στην καταστολή, τις φυλακίσεις, τη βία και την προπαγάνδα, που συνεχίζονται από τον Αύγουστο που ο στρατός ανέτρεψε τον Μόρσι, η «κυβέρνηση» προσπάθησε με δύο βασικές κινήσεις να ξεμπερδέψει με τους κύριους αντιπάλους του στρατού. Η πρώτη ήταν ο νόμος για τις διαδηλώσεις που πέρασε στα τέλη Νοέμβρη και ουσιαστικά απαγόρευε τις δημόσιες συναθροίσεις χωρίς άδεια της αστυνομίας. Ο νόμος αυτός είναι πιο αυστηρός ακόμα κι από αυτούς που ίσχυαν επί Μουμπάρακ και ήρθε να διαδεχτεί την τρίμηνη κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε τον Αύγουστο και είχε σαν αποτέλεσμα εκατοντάδες νεκρούς πολέμιους του πραξικοπήματος και όχι μόνο. Προβλέπει ότι για οποιαδήποτε συγκέντρωση άνω των δέκα ατόμων, απαιτείται κυβερνητική άδεια τρεις μέρες πριν, ενώ απαγορεύει συγκεκριμένα τις διαδηλώσεις σε χώρους λατρείας, φωτογραφίζοντας έτσι τις διαδηλώσεις που έχουν χρησιμοποιήσει την προσευχή της Παρασκευής και τα τζαμιά σαν σημείο συνάντησης. Επιπλέον, ο νόμος δίνει το δικαίωμα στις μυστικές υπηρεσίες ή στις ειδικές δυνάμεις να απαγορεύσουν οποιαδήποτε συνάθροιση, ακόμα κι αυτές που οργανώνονται από πολιτικά κόμματα, αν κρίνουν ότι αποτελούν απειλή για τη δημόσια τάξη. Ανάμεσα στ’ άλλα ο νόμος προβλέπει φυλάκιση επτά ετών για όποιον χρησιμοποιήσει βία σε διαμαρτυρία, ενός χρόνου για όποιον καλύπτει το πρόσωπό του (η αιγυπτιακή εκδοχή του κουκουλονόμου) και ένα χρόνο για όποιον διαδηλώνει έξω από τζαμί. Όποιος πηγαίνει σε διαδήλωση που δεν έχει πάρει άδεια μπορεί να τιμωρηθεί με πρόστιμο 1500 δολαρίων, ποσό που ισοδυναμεί με μισθούς πολλών μηνών στην Αίγυπτο.

Οι πρακτικές επιπτώσεις του νόμου δεν άργησαν να φανούν και μάλιστα ενάντια σε αυτούς που πρωταγωνίστησαν όχι μόνο στην επανάσταση του 2011 αλλά και στις αντιδράσεις ενάντια στον Μόρσι και την Μουσουλμανική Αδελφότητα. Οι πιο αναγνωρίσιμες και δραστήριες προσωπικότητες του νεολαιϊστικου κινήματος (και πιο συγκεκριμένα του κινήματος 6 Απρίλη), βρέθηκαν στη φυλακή για ασήμαντες αφορμές, όπως μια τυπική διαμαρτυρία έξω από το δικαστήριο. Αυτή τη φορά, ακόμα κι όταν οι συλληφθέντες ήταν γνωστοί bloggers που στο παρελθόν είχαν προκαλέσει μηντιακά κύματα συμπάθειας, οι αντιδράσεις ήταν χλιαρές, ειδικά από τα δυτικά μήντια που στο παρελθόν είχαν μιλήσει για την επανάσταση των social media.

Η απαγόρευση αυτή φυσικά δεν στόχευε μόνο στους κοσμικούς, φιλελεύθερους διαδηλωτές αλλά και στην Μουσουλμανική Αδελφότητα, που είχε επιλέξει την τακτική των ειρηνικών συνεχών διαδηλώσεων ενάντια στην στρατιωτική δικτατορία. Για αυτόν τον πιο πολυπληθή και επικίνδυνο αντίπαλο όμως, η χούντα πήγε ένα βήμα πιο πέρα. Στις 25 Δεκεμβρίου ανακήρυξε την Μουσουλμανική Αδελφότητα τρομοκρατική οργάνωση, παίρνοντας αφορμή από την επίθεση στο αστυνομικό τμήμα της Μανσούρα, για την οποία ανέλαβε την ευθύνη η οργάνωση Ansar Beit al-Maqdis. Με βάση αυτή την ανακήρυξη, οποιοσδήποτε έχει σχέση με την Αδελφότητα θα μπορεί να οδηγηθεί στα δικαστήρια με τους αντιτρομοκρατικούς νόμους που είχαν καθιερωθεί το 1992. Το διάταγμα δίνει επίσης το δικαίωμα στην αστυνομία να εισβάλλει στα πανεπιστήμια για να απαγορεύσει διαδηλώσεις της Αδελφότητας και εννοείται ότι περιλαμβάνει το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ελευθερίας, το οποίο αναγνωρίζει κατηγορηματικά σαν το πολιτικό σκέλος της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σύμμαχοι της Αδελφότητας έχουν εμπλακεί σε συγκρούσεις με τον στρατό ειδικά στη χερσόνησο του Σινά. Αλλά ακόμα και μικρά παιδιά θα καταλάβαιναν ποιον συμφέρει η ανάδειξη της τρομοκρατίας σε νο1 κίνδυνο στην Αίγυπτο. Οι γιγαντοαφίσες με το σύνθημα «η Αίγυπτος ενάντια στην τρομοκρατία» που γέμισαν το Κάιρο τον Δεκέμβρη, προετοίμαζαν απλά για το συμπέρασμα ότι η Αδελφότητα υποθάλπει την τρομοκρατία κι ας είχε υποδείξει πολλές φορές στους οπαδούς της το δρόμο της παθητικής αντίστασης και των ειρηνικών διαμαρτυριών.

Μετά από όλα αυτά, είναι προφανές ότι το νέο Σύνταγμα (όπως παντού άλλωστε), θα αποτυπώνει τον συσχετισμό δύναμης που έχει διαμορφωθεί όλους τους προηγούμενους μήνες στην Αίγυπτο. Το νέο Σύνταγμα επικυρώνει τον κυρίαρχο ρόλο του στρατού ακόμα κι όταν η μεταβατική κυβέρνηση αντικατασταθεί. Για παράδειγμα, οι ανώτεροι αξιωματικοί του στρατού θα έχουν τον τελευταίο λόγο για την επιλογή του υπουργού Άμυνας και μάλιστα για θητεία 8 χρόνων. Επίσης ο στρατός θα διατηρήσει με τη βούλα του Συντάγματος το δικαίωμά του να κρατάει μυστικά τα οικονομικά του, ενώ αφήνεται ανοιχτό το ενδεχόμενο πολίτες να συνεχίσουν να οδηγούνται στα στρατοδικεία. Τα άρθρα του Συντάγματος είναι έτσι διαρθρωμένα ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο στρατός θα συνεχίσει να αποτελεί ένα ανεξάρτητο κέντρο εξουσίας που θα ελέγχει το κράτος ανεξάρτητα από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ειδικά αν ο στρατηγός Σίσι πραγματοποιήσει το όνειρό του να γίνει ο επόμενος πρόεδρος της Αιγύπτου.

Η πόλωση που διαρκώς εντείνεται, η απειλή της τρομοκρατίας, οι έκτακτοι νόμοι που προλαμβάνουν τις διαδηλώσεις, το τσάκισμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, ο μηχανισμός προπαγάνδας και τα διεθνή μήντια, όλα είναι στη θέση τους για να εξασφαλιστεί ότι η απάντηση των αιγύπτιων στο δημοψήφισμα θα είναι το “ναι”. Όμως η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Όχι μόνο γιατί η σκληρότητα του στρατού έχει αιφνιδιάσει (αν δεν έχει στραφεί κι εναντίον) ακόμα κι αυτούς που τον υποδέχτηκαν με ανακούφιση. Αλλά και γιατί η πολιτική του, που έχει ως κύριο στόχο την αποδυνάμωση του εσωτερικού εχθρού, δεν έχει βελτιώσει ούτε στο ελάχιστο την καθημερινή ζωή των αιγυπτίων. Ακόμα και με τις κοινωνικές δομές της αδελφότητας απενεργοποιημένες, ακόμα και με τους πιο σημαντικούς νεολαίους ηγέτες στη φυλακή, το κίνημα στην Αίγυπτο είναι ζωντανό και τα συνδικάτα αριθμούν εκατομμύρια μέλη. Η 25η Γενάρη (ακόμα και με το νέο Σύνταγμα σε ισχύ) θα είναι μία ακόμα, και όχι η τελευταία, ευκαιρία για τους Αιγύπτιους να διαψεύσουν όσους βιάστηκαν να ενταφιάσουν την αραβική άνοιξη.