Χοντρές δουλειές στο χακί

Τελικά αυτή η χώρα δεν έχει καμία ελπίδα. Ακόμα κι ο στρατός της είναι σκάρτος, ο μοναδικός απ’ τους θεσμούς που συγκινούσε τον έλληνα με το ήθος του και μέχρι τώρα δε βρισκόταν σε (δημοσκοπική) κατάρρευση στις σχετικές έρευνες της «κοινής γνώμης». Υποτίθεται πως ο στρατός ήταν ο μόνος που άντεχε στην εκτίμηση του απλού κόσμου – που ως γνωστόν έχει πολύ υψηλές απαιτήσεις απ΄τους θεσμούς - αλλά να που τελικά φαίνεται ότι κι εκείνοι «κλέφτες ήτανε», σύμφωνα με τα αλλληλοκαρφώματα παλιών ανώτατων στελεχών του υπ. άμυνας και των ελλήνων αντιπροσώπων εμπόρων όπλων. Μάλλον δε θα δούμε «πρωθυπουργό πάνω σ’ άρμα οδηγό», όπως ονειρεύονταν οι φασίστες και τελικά θ’ απομείνουμε να πορευόμαστε μ’ αυτούς τους γνωστούς β’ διαλογής πολιτικούς. Μοίρα κακιά μας έλαχε...

Για να σοβαρευτούμε όμως: οι προφυλακίσεις μερικών αρμόδιων για τα τερατώδη προγράμματα στρατιωτικών εξοπλισμών του ελληνικού κράτους τα τελευταία 20-25 χρόνια, δεν πέφτουν σαν κεραυνός εν αιθρία. Εν μέρει πρόκειται για τα golden boys της εποχής Τσοχατζόπουλου (αυτού του αξεπέραστου πολιτικού συμβόλου) στο υπ. άμυνας, τότε που και η παραμικρή σφαίρα που αγόραζε αυτό το κράτος υπόκειτο στα «διόδια» του υπουργού και φυσικά πολλών άλλων ακόμα - ο Άκης ποτέ δεν ήταν μονοφαγάς κι αχάριστος. Αυτά είναι γενικώς γνωστά, αν και όχι σ’ όλες τους τις διαστάσεις. Συνεπώς η δικαστική έρευνα που εξελίσσεται εδώ και αρκετό καιρό για τις «υποθέσεις διαφθοράς» στους εξοπλισμούς, προσφέρει εν τέλει μεγάλη εθνική υπηρεσία, πετυχαίνοντας μερικούς πολύ βασικούς στόχους για την ισορροπία του συστήματος: καταφέρνει να «κρύψει» κρίσιμες και στρατηγικές λειτουργίες του ελληνικού μιλιταρισμού /εθνικισμού /ιμπεριαλισμού τα τελευταία 25 χρόνια, πίσω απ’ το κυνήγι μερικών συνταξιούχων του κράτους της προσόδου, που έχουν αποσυρθεί χρόνια από τα πόστα. Με άλλα λόγια στα πρόσωπα του Καντά, του Ευσταθίου, του Παπαχρήστου (κι ίσως μερικών ακόμα αύριο) δείχνει να περιορίζεται όλη κι όλη η σαβούρα της τεράστιας ιδεολογικής, πολιτικής, θεσμικής και βεβαίως οικονομικής μπίζνας του ελληνικού εθνικισμού, μιλιταρισμού και ιμπεριαλισμού τις τελευταίες δεκαετίες.

Από μια ειρωνία της Ιστορίας όμως, ή ίσως από ένα καπρίτσιο της τύχης, τα πράγματα μπαίνουν στη θέση τους: σε λίγες μέρες, στα τέλη Γενάρη συγκεκριμένα, διάφοροι στρατόκαβλοι και φασίστες θα θυμηθούν την κρίση των Ιμίων (που συνέβη το μακρινό 1996) και θα «τιμήσουν» τους πεσόντες καραβανάδες. Ποιος να θυμάται άραγε ότι αυτό το περιστατικό και το ειδικό εθνικό/πολιτικό βάρος που του έδωσαν με τους χειρισμούς τους οι έλληνες, ήταν μια από εκείνες τις ειδικές αφορμές για να στηθεί η μπίζνα που περιγράφουμε παραπάνω; Γιατί διάφοροι αγνώμονες να λοιδωρούν το Τσοχατζόπουλο και τους ομοίους του, ενώ αυτοί (πιο σωστά: και αυτοί) ήταν που άνοιξαν τις δουλειές για κόσμο και κοσμάκη; Τι θα ήταν π.χ. η συμμορία χ.α., ειδικά τότε που ήταν «περιθωριακή» ακόμα, χωρίς το ετήσιο ραντεβού των Ιμίων; Πως θα ξεπηδούσε αλλιώς, χωρίς τους πρωτοπόρους της εθνικά υπερήφανης εξωτερικής πολιτικής, η ηγετική ομάδα του «Δικτύου 21», που διαπρέπει πλέον στο μέγαρο Μαξίμου; Συνεπώς οι κάθε είδους πλιατσικολόγοι, των συνειδήσεων και των παραφουσκωμένων τραπεζικών λογαριασμών, οι εργολάβοι του εθνικισμού και του μιλιταρισμού, θα έπρεπε τουλάχιστον ν’ αναγνωρίζουν τους προγόνους τους και να τους τιμούν! Αλλά δεν...

Η ελληνική Belle Epoque του εθνο-μιλιταρισμού

Στο φόντο των πρόσφατων αποκαλύψεων λοιπόν, να θυμίσουμε στα γρήγορα μερικά βασικά δεδομένα εκείνης της χρυσής εποχής και να σχολιάσουμε μερικές πλευρές της «μιλιταριστικής πτέρυγας» του κράτους της προσόδου.

Μπορεί να μοιάζει απίστευτο με βάση την τωρινή του κατάσταση, αλλά μέχρι και τα μέσα της περασμένης δεκαετίας αυτό το φτωχό πλην τίμιο κράτος φιγουράριζε σταθερά στις πέντε πρώτες θέσεις παγκοσμίως στις αμυντικές δαπάνες, ως ποσοστό του ΑΕΠ. Οι ελληνικές εφημερίδες καμαρώνανε για τις επιδόσεις του κράτους, οι ιδιοκτήτες τους λογαριάζανε προκαταβολικά το μερίδιο τους στο ξέφρενο πάρτυ κι οι αναγνώστες τους φούσκωναν από εθνική υπερηφάνεια. Ήταν οι καλές εποχές, τότε που η εγχώρια γαλαντομία ένιωθε τέτοια αυτοπεποίθηση που χρηματοδοτούσε ταυτόχρονα δύο μεγαπρότζεκτ: τους εξοπλισμούς και τη διοργάνωση των ολυμπιακών αγώνων (που αθροιστικά έπιαναν ένα καλό μέρος του ελληνικού δημόσιου χρέους βέβαια). Το περιβάλλον στην ευρύτερη περιοχή έμοιαζε ιδανικό για τους έλληνες: τα βαλκανικά κράτη φυτοζωούσαν ανάμεσα στα ερείπια του πρώην ανατολικού μπλοκ και οι υπήκοοί τους μετανάστευαν στις χώρες του καπιταλιστικού «παραδείσου», μόνο και μόνο για να συνειδητοποιήσουν με τον πλέον βίαιο τρόπο το απατηλό του πράγματος. Οι έλληνες αντιλαμβάνονταν τέλεια, τους υπέρ τους συσχετισμούς και διαμήνυαν με ζηλευτή εθνική ομοψυχία προς τα γειτονικά κράτη, το ζοφερό μέλλον που τα περίμενε. Οι έλληνες ονειρεύονταν κατακτήσεις και μεγαλεία, ονειρεύονταν (ξανά) μια αυτοκρατορία - δεν είχαν μάθει απ’ το παρελθόν τους. Για να στηρίξουν λοιπόν το ιμπεριαλιστικό όνειρο των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών, αγόραζαν ό,τι κυκλοφορούσε στην πιάτσα. Λέγεται για παράδειγμα, πως μεταξύ 1996 και 2004, οι δαπάνες για εξοπλισμούς πρέπει να ήταν κοντά στα 30 δις ευρώ!! [1] Πραγματικά ασύλληπτο ποσό, αλλά τα ελληνικά όνειρα δεν είχαν ταβάνι - ούτε όμως κι οι τσέπες των αρμοδίων πάτο, όπως φαίνεται.

Ακριβώς πάνω σ’ αυτή την εθνικιστική υπερκατασκευή άρχισε να σχηματοποιείται και κατόπιν να γιγαντώνεται το προσοδικό σύμπλεγμα του μιλιταρισμού εν ελλάδι. Οι μεγάλοι παίκτες της διεθνούς αγοράς όπλων (αμερικάνοι, ρώσοι, γάλλοι και γερμανοί, εκείνη την εποχή) συναρθρώθηκαν με τους κατάλληλους ντόπιους ατζέντηδες, με σκοπό να προωθήσουν τη δολοφονική πραμάτεια τους. Είναι προφανές μάλλον ποια ήταν η «ειδικότητα» των ντόπιων [2]: πολύ περισσότερο κι απ’ τις τεχνικές γνώσεις των «προϊόντων» που προωθούσαν, εκείνο που είχε σημασία ήταν οι γνωριμίες τους με όσους έπαιρναν τις αποφάσεις. Γι’ αυτό άλλωστε πολλοί απ’ αυτούς ήταν απόστρατοι, μιας και είχε τη σημασία του να συνδιαλέγονται με παλιούς συναδέλφους τους. Η άλλη «ειδικότητα» ήταν η διαχείριση των «μαύρων ταμείων» της εξοπλιστικής προμήθειας: ένα σωρό κόσμος έπρεπε να παίρνει το κατιτίς του για να προχωράει απρόσκοπτα το πρόγραμμα. Γι’ αυτό άλλωστε και σε κάθε προμήθεια οπλικού συστήματος υπήρχαν παρένθετες εταιρίες που σκοπό είχαν να συσκοτίζουν τη διαδρομή του χρήματος από την Ελλάδα στην κατασκευάστρια εταιρεία και αντίστροφα.

Βέβαια, ίσως από πατριωτικό ενθουσιασμό, ίσως επειδή τα λεφτά ήταν πολλά κι απ’ την άλλη οι ενδιαφερόμενοι δεν ήταν και λίγοι, υπήρξαν περιπτώσεις «εθελοντών» ατζέντηδων από το χώρο της υψηλής πολιτικής. Αναφέρει για παράδειγμα κάπου στην απολογία του ο Κάντας, πρώην αναπληρωτής γενικός διευθυντής εξοπλισμών: «Θέλω να συμπληρώσω ότι είναι ενδεικτικό της διακομματικής διαπλοκής το γεγονός ότι, κατά την προμήθεια των αεροπλάνων [3], στην Επιτροπή Αμυνας της Βουλής όπου ήμουν παρών, ο Μητσοτάκης επιχειρηματολογούσε με πολύ λεπτομερή στοιχεία υπέρ της προμήθειας των F-16, ενώ ο Εβερτ υπέρ των F15. Αυτό με εξέπληξε διότι και οι δύο ήταν στο ίδιο κόμμα, μάλιστα όταν επελέγησαν τα F-16, στους διαδρόμους του ΥΕΘΑ κυκλοφορούσε με μια δόση χιούμορ η φράση ότι ο Μητσοτάκης κέρδισε τον υπουργό γιατί ο Τσοχατζόπουλος ήταν μαζί με τον Εβερτ υπέρ της προμήθειας των F-15, τα οποία εκπροσωπούσε ο κ. Θ.Λ. (σ.σ. Θωμάς Λιακουνάκος: επί ημερών Τσοχατζόπουλου έκαναν χοντρές δουλειές με τις εταιρίες που εκπροσωπούσε). Αυτό αναφέρεται για να καταδειχθεί το σύνθετο, το πολύπλοκο και το διακομματικό παιχνίδι στο ζήτημα των εξοπλιστικών προγραμμάτων, αφού ηγετικά στελέχη του ίδιου κόμματος πρότειναν διαφορετικά προϊόντα και αντιδικούσαν μεταξύ τους συμμαχώντας με στελέχη από άλλα κόμματα». Διαπλεκόμενος ο γίγαντας Μητσοτάκης; Δεν έπλενε το στόμα του πρώτα πριν τολμήσει να το πει; Η εικόνα της συνεδρίασης πάντως θα ήταν φανταστική, για σκεφτείτε το λίγο: ένας (αθάνατος) πρώην πρωθυπουργός και δυο παρ’ ολίγον τέτοιοι (ο ένας πλέον είναι φυλακή), να μιλάνε με πατριωτική ζέση και να το παίζουν ειδήμονες πάνω στις δυνατότητες μαχητικών αεροσκαφών, δύο εταιριών που είναι αμερικανικές [4], αλλά έχουν διαφορετικούς (κρυφούς και φανερούς) ατζέντηδες στην Ελλάδα! Απλά κα-τα-πλη-κτι-κό! (Να τι χάνουμε τώρα με τα παλιομνημόνια!)

Θα σταματήσουμε προσωρινά εδώ την μικρή αφήγηση των περιπετειών μέσα στη μιλιταριστική πτέρυγα του κράτους της προσόδου. Άλλωστε καθώς οι εισαγγελικές έρευνες συνεχίζονται, είναι δεδομένο μάλλον ότι καινούργια στοιχεία θα βγαίνουν στη δημοσιότητα. Πάντως είναι αξιοθαύμαστη η επιλεκτική αμνησία των εμπλεκομένων, όταν πρόκειται για τους τότε ανωτέρους τους: οι μέχρι τώρα καταθέσεις δεν συνεισφέρουν τίποτα προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι επίσης χαρακτηριστικό πως τα εμπλεκόμενα πρόσωπα είναι κατά βάση υπερήλικες, οι οποίοι θα πληρώσουν(;) παλιές “αμαρτίες”. Επιπρόσθετα η σπουδή τους να συνεργαστούν με τη δικαιοσύνη, αφήνει σαφείς παρακαταθήκες ότι τελικά θα πέσουν στα μαλακά. Ίδωμεν.

Από κει και πέρα δε θα βιαστούμε να κηδέψουμε τον ελληνικό μιλιταρισμό, ούτε πολύ περισσότερο τις προσοδικές δομές του. Είναι λογικό να βιώνει το δικό του μερίδιο της απότομης πτώσης από τα παλιά του μεγαλεία κι ίσως ακριβώς γι’ αυτό να συμβαίνει και η (άγνωστης έκτασης) εκκαθάριση του “παλιού”. Η αγορά έχει συρρικνωθεί πολύ και δεν χωράνε όλοι οι “παίκτες”, οπότε τα σπρωξίματα είναι στην ημερήσια διάταξη. Παρ’ όλ’ αυτά υπάρχει ακόμα έργο να γίνει: όπως τότε στα 90’s οι προσοδικοί μηχανισμοί φρόντισαν για την ιδεολογική/ πολιτική/ θεσμική/ οικονομική αναπαραγωγής τους, πουλώντας εθνική μυθολογία με τον τόνο (για να εισπράξουν σε δολάρια και ευρώ), έτσι και τώρα θα έπρεπε να κάνουν το ίδιο, αναμένοντας τις καλύτερες μέρες. Η αναπαραγωγή του βόθρου δεν πρέπει ν’ αφήνεται στην τύχη της ή να πιάνει κανείς δουλειά τελευταία στιγμή.
Ίσως όμως αυτό να συμβαίνει ήδη, χωρίς να το γνωρίζουμε... Λέτε μερικοί απ’ αυτούς να έχουν σχέση με τίποτα παρακρατικές συμμορίες και (ας πούμε) να τις χρηματοδοτούν εδώ και καιρό κρυφά; Λέτε τα τσακάλια;

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Τα μεγέθη που βρήκαμε στο διαδίκτυο για την οκταετία αυτή, κυμαίνονται από 16 δις ευρώ και φτάνουν μέχρι και 50! Αυτές οι αποκλίσεις μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, όπως π.χ. να καταγράφεται μεν η τελική τιμή ενός άρματος, χωρίς όμως να συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτή τα έξοδα των περιφερειακών του υλικών (π.χ. οπλισμός) ή/και τα έξοδα των αναλώσιμών του (καύσιμα, λιπαντικά, ανταλλακτικά). Οι αμυντικές δαπάνες εν γένει είναι κλασικό πεδίο εφαρμογής της “δημιουργικής λογιστικής” παγκοσμίως. Ένας βασικός λόγος που συμβαίνει αυτό είναι προφανής: οι υπερτιμολογήσεις των εξοπλιστικών προγραμμάτων αποκρύπτουν τις ”προμήθειες” που λαμβάνουν διάφοροι αρμόδιοι. Όμως συχνά συμβαίνει και το ανάποδο: ολόκληρα προγράμματα δεν καταγράφονται πουθενά και χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από μυστικά κονδύλια του προϋπολογισμού, για να παρουσιάζονται μικρότερες οι αμυντικές δαπάνες. Εννοείται πως ειδικά σ’ αυτή την περίπτωση, είναι εξαιρετικά δύσκολο να εξακριβωθούν τα πραγματικά μεγέθη.
[ επιστροφή ]

2. Πέρα απ’ τους ατζέντηδες/αντιπροσώπους συγκεκριμένων εταιριών όπλων, έχει ενδιαφέρον να δούμε και μια άλλη σχετική περίπτωση. Μπορεί να μη γινόταν πολύς θόρυβος σχετικά, όμως σ’ αυτή τη χώρα κυκλοφορούσαν μέχρι πρόσφατα καμιά δεκαριά περιοδικά «ειδικού τύπου»: κοινώς, εντελώς στρατόκαβλα. Τα περισσότερα απ’ αυτά είχαν (και έχουν) μερικές εκατοντάδες (πραγματικούς) αναγνώστες, ενώ πρόκειται για πανάκριβες μηνιαίες, κατά κύριο λόγο, εκδόσεις. Πως συντηρούνται τόσα πολλά περιοδικά σε μια τόσο μικρή αγορά; Η απάντηση είναι απλή: μα φυσικά από τις εταιρίες όπλων! Το καθένα από δαύτα είναι κατά βάση το ανεπίσημο γραφείο τύπου μιας εταιρίας και ουσιαστικά τη διαφημίζει μέσα από πληρωμένα άρθρα, την «εκπροσωπεί» στα κέντρα αποφάσεων και πιέζει τα επιτελεία για τα αντίστοιχα οπλικά συστήματα. Εννοείται πως όλ’ αυτά τα περιοδικά δεν παραλείπουν να ξερνάνε εθνικισμό και πόλεμο με κάθε ευκαιρία, που ανακατεύονται με δόσεις high-tech μιλιταρισμού.
[ επιστροφή ]

3. Η περίπτωση των μαχητικών αεροσκαφών είναι η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση υπερτιμολογήσεων. Καθώς πρόκειται για ιδιαίτερα σύνθετες μηχανολογικές κατασκευές, που πάντα ενσωματώνουν την αιχμή της διαθέσιμης τεχνολογίας, είναι πιθανό πως τα διάφορα υποσυστήματά τους προσεγγίζουν σχεδόν το κόστος του ίδιου του αεροπλάνου, ανά τιμή μονάδας. Έτσι το κόστος ενός F16 με το βασικό εξοπλισμό, σε σχέση μ’ ένα άλλο που έχουν ολοκληρωθεί πάνω του όλα τα υποσυστήματα (άρα βρίσκεται σε κατάσταση fly-away), μπορεί να φτάνει και τη διπλάσια τιμή!! Με άλλα λόγια: μεγάλα περιθώρια κέρδους για πολύ κόσμο...
[ επιστροφή ]

4. Παρεμπιπτόντως να σημειώσουμε ότι απ’ όλες τις υποθέσεις “διαφθοράς” μέχρι σήμερα, καμιά δεν αφορά εξοπλιστικό πρόγραμμα αμερικανικής εταιρίας. Τι να υποθέσουμε, πως οι αμερικανοί και οι αντιπρόσωποί τους είναι πεντακάθαροι; Μήπως να περιμένουμε αν και πότε θα διωχθεί ο Λιακουνάκος, που ήταν ατζέντης αρκετών τέτοιων; Ή μήπως οι έλληνες απλά τους κλείνουν το μάτι (και) μ’ αυτό τον τρόπο;
[ επιστροφή ]