Καταλήψεις και καταλήψεις

Δυόμιση σχεδόν μήνες μετά την εκκένωση της Villa Almalias και της κατάληψης Σκαραμαγκά, το μένος της δημόσιας τάξης ενάντια στις καταλήψεις μοιάζει να έχει κάπως καταλαγιάσει. Από ιδεολογική άποψη και σε ό,τι αφορά την διαχείριση του ζητήματος από τα media, το κεφάλαιο καταλήψεις έχει εδώ και καιρό πάψει να φιγουράρει σε πρωτοσέλιδα και σε δελτία ειδήσεων. Μια πρώτη σκέψη είναι πως πιθανά έκλεισε ένας κύκλος σε ό,τι αφορά τις επιλογές της δημόσιας τάξης. Το υπουργείο προ.πο με σχεδόν συνοπτικές διαδικασίες κατάφερε με δυο τρεις θεαματικές επιχειρήσεις να εκκενώσει δύο καταλήψεις με σχεδόν κανένα πολιτικό κόστος. Ένα επίτευγμα που αν το καλοσκεφτεί κανείς δεν είναι και πρωτοφανές, καθώς τους μήνες που πέρασαν οι ιδεολογικοί μηχανισμοί δούλεψαν στο φουλ προκειμένου να πείσουν τους πάντες, πως πράγματι επρόκειτο περί "εστιών ανομίας" που έτσι ή αλλιώς έπρεπε να κλείσουν.
Υπάρχει όμως κάτι ακόμη πιο σημαντικό. Αυτές οι επιχειρήσεις ξεκίνησαν, από κάθε άποψη πολύ πριν τον Δεκέμβριο του 2012. Ξεκίνησαν με αφορμή έναν άλλο Δεκέμβρη, του 2008, σαν απάντηση στα υποκείμενα που εξεγέρθηκαν. Και στόχευσαν από την πρώτη στιγμή τους μετανάστες εργάτες -ανάμεσα στ’ άλλα και- για την επιλογή της κατάληψης δημόσιων κτιρίων. Στις γραμμές που ακολουθούν θα προσπαθήσουμε να ρίξουμε φως σε αυτά τα -μάλλον ξεχασμένα πια- γεγονότα. Με στόχο να φανεί καθαρά πως και σε ό,τι αφορά τις καταλήψεις υπάρχει μια έμμεσα κοινή μοίρα ντόπιων και μεταναστών.

Από τον Άγιο Παντελεήμονα στον "Ξένιο Δία"

Πάνε χρόνια από τότε που πρώτη φορά γράφτηκε το σύνθημα "οι μετανάστες είναι εικόνα από το μέλλον". Στην εποχή του ήταν λίγοι εκείνοι που το υποστήριξαν έμπρακτα κι ακόμη λιγότεροι εκείνοι που συνειδητοποίησαν τι ακριβώς σήμαινε. Άλλοι ειρωνεύτηκαν, άλλοι έσπευσαν να μιλήσουν για "τριτοκοσμισμό" που σα στόχο είχε ντε και καλά να βαφτίσει τους μετανάστες επαναστατικό υποκείμενο. Με την ίδια επικίνδυνη αφέλεια που οι νοικοκυραίοι δε διάβαζαν τα ψιλά γράμματα των δανείων που έπαιρναν από τις τράπεζες, πολλοί "συνειδητοποιημένοι" παράβλεπαν πως το γεγονός πως αυτό το σύνθημα αναφερόταν στο κοντινό μέλλον, όχι γενικά κι αόριστα αλλά, της εργατικής τάξης. Αυτό ήταν το πνεύμα του συνθήματος και σήμερα πια που οι συνέπειες της κρίσης εκδηλώνονται όλο και πιο οξυμένες πολλοί και πολλές το συνειδητοποιούν και προσγειώνονται απότομα. Καθυστερημένα, απελπιστικά καθυστερημένα. Γιατί ακόμη κι αν δεν υπήρχαν τα απαραίτητα αναλυτικά εργαλεία για να συνειδητοποιήσει κανείς τότε περί τίνος πρόκειται, τα ίδια τα αφεντικά με την ολομέτωπη επίθεσή τους στο πολυεθνικό προλεταριάτο έκαναν σαφείς τις προθέσεις τους.
Η πλατεία του Άγιου Παντελέημονα. Δύο ήταν οι βασικές κατηγορίες εναντίον των μεταναστών: η εγκληματικότητα και οι περίφημοι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία. Από τη μία ήταν οι νοικοκυραίοι που φοβόντουσαν να κυκλοφορήσουν μετά τη δύση του ηλίου. Κι από την άλλοι, ήταν εκείνοι, "οι ξένοι" που έμεναν σαράντα σαράντα κάτω από τις χειρότερες συνθήκες υγειινής. Κάπως έτσι πλάι στην παραδοσιακή ρατσιστική αντίληψη περί εγκληματιών μεταναστών, ερχόταν και καθόταν η ενίοτε "ανθρωπιστική" προσέγγιση που ανησυχούσε για την υγεία των μεταναστών. Χάρη σε αυτό το λειτουργικό ιδεολογικά ζεύγος επιχειρημάτων έγιναν οι πρώτες εκκενώσεις κτιρίων που έμεναν μετανάστες. Παράλληλα συνέβη και κάτι άλλο που πλέον μάλλον έχει ξεχαστεί. Οι φασίστες της χ.α. πολύ πριν αποκτήσουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, τότε που ακόμη βρίσκονταν στο μηδέν κόμμα κάτι τοις εκατό, αναδείχθηκαν σαν τα "καλά παιδιά" που διώχνουν τους μετανάστες που αρνούνται να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Έγιναν σε μια νύχτα οι σύμμαχοι της μικρής ιδιοκτησίας και αναγορεύτηκαν σε άτυπους δικαστικούς επιμελητές, καθ' ύλη αρμόδιους για εξώσεις. Κι αν το προφανές ήταν πως επρόκειτο για μπραβιλίκια και μεροκάματα των φασιστών, το ουσιαστικό ήταν πως το κατοχυρωμένο δικαίωμα στη στέγαση, έπαυε πλέον να είναι τέτοιο. Ειπωμένο αλλιώς, το τυπικό σύνταγμα άρχισε να εναρμονίζεται όλο και περισσότερο με το πραγματικό σύνταγμα των ταξικών σχέσεων, όπως αυτές είχαν ήδη διαμορφωθεί σε βάρος των μεταναστών.
Όπως θα θυμάστε αυτή η ιστορία δεν τελείωσε στον Άγιο Παντελεήμονα. Αντίθετα συνεχίστηκε στην ευρύτερη περιοχή και κορυφώθηκε κατά μία έννοια με την εκκένωση του παλιού εφετείου. Εκεί, στο βαθμό που οι συνθήκες είχαν ήδη ωριμάσει ήταν η ίδια η δημόσια τάξη που έκανε το πρώτο βήμα. Μια σειρά στοχευμένων δημοσιευμάτων από καθεστωτικά έντυπα όπως η "Καθημερινή", έθετε σαν ζήτημα πρώτης γραμμής την ανάπλαση του κέντρου και φυσικά την αξιοποίηση εγκαταλελειμένων ιστορικών κτιρίων. Σε μια λίστα από τέτοια το παλιό εφετείο κατέλαβε τότε την πρώτη θέση. Και στήθηκε στα γρήγορα η επιχείρηση εκκένωσης του. Οι δρόμοι γύρω από την Ομόνοια αποκλείστηκαν και με τους φασίστες σε δευτερεύοντα, επικουρικό ρόλο πλάι στα ΜΑΤ το εφετείο εκκενώθηκε. Αυτή η κίνηση από την πλευρά της δημόσιας τάξης ήταν, εκ των υστέρων μιλώντας, κομβική. Γιατί αν το καλοσκεφτεί κανείς, τα επιχειρήματα που κακήν κακώς ανασύρθηκαν για να την δικαιολογήσουν, δε διαφέρουν σχεδόν σε τίποτα από αυτά που την 21η Δεκεμβρίου ειπώνονταν δημόσια για τη villa amalias και στη συνέχεια για την Σκαραμαγκά. Και όπως το εφετείο παραμένει ακόμη και σήμερα περιφραγμένο και «αναξιοποίητο», έτσι πιθανά θα παραμείνει και τουλάχιστον η villa amalias . Μ’ αυτή την έννοια το εφετείο αποτέλεσε κάτι μεταξύ δοκιμαστικού σωλήνα και πρόβας τζενεράλε. Προκειμένου τα αφεντικού να κάνου σαφές πως, έχουν πλέον γραμμένες στα παλιά τους τα παπούτσια τις στοιχειώδεις, βασικές ανάγκες των εργατών. Ντόπιων και μεταναστών.
Το ίδιο ακριβώς μοντέλο εφαρμόστηκε και πριν τις εκλογές του Μαϊου. Με στρατηλάτη τον φασίστα Λοβέρδο και λάβαρο την "υγειονομική βόμβα" στο κέντρο της Αθήνας, εκκενώθηκαν δεκάδες κτιρίων στα οποία έμεναν μετανάστες. Κι αυτό ήταν ένα μικρό άλμα. Γιατί πολύ γρήγορα και με φόντο τις κραυγές απόγνωσης των κατοίκων του κέντρου, αυτή η επιχείρηση δε στράφηκε μόνο εναντίον μεταναστών που δεν είχαν χαρτιά αλλά και νόμιμων που όμως, είτε ήταν υπεράριθμοι βάση των κανόνων υγειινής, είτε δεν είχαν συνάψει συμβόλαια με τους ιδιοκτήτες. Δείτε και πάλι ομοιότητες. Ξεκινάει η δημόσια τάξη με αφορμή ένα χ πιθανό αδίκημα (της παράνομης κατάληψης ας πούμε)και καταλήγει πως τελικά από πίσω του κρύβονται δεκάδες άλλα. Που μπορεί να είναι από βρώμικες τουαλέτες μέχρι δεκάδες άδεια μπουκάλια. Γυρνώντας στο project Λοβέρδου,  δεν επρόκειτο για προεκλογικό πυροτέχνημα των πασόκων που έβλεπαν τα ποσοστά τους να πιάνουν πάτο. Αντίθετα, μπορούμε να υποστηρίξουμε πως ήταν απλά η εισαγωγή στο μεγαπρότζεκτ του "Ξένιου Δία" που ξεκίνησε μετά από τρεις μήνες. Πράγματι αν τολμήσει κανείς να ρίξει μια ματιά στις στατιστικές που σε σταθερή βάση αναρτούν στα site τους τα υπουργεία προ.πο και εσωτερικών θα διαπιστώσει πράγματα που καμιά εφημερίδα και κανένα μέσο ενημέρωσης δε δημοσιεύουν. Ανάμεσα σε άλλα θα διαπιστώσει πως οι εκκενώσεις κτιρίων που μένουν μετανάστες αποτελούν πλέον μια σταθερά. Οι έλεγχοι δεν περιορίζονται σε εξακριβώσεις στοιχείων και ελέγχους δικύκλων και αυτοκινήτων. Σε τακτά χρονικά διαστήματα πραγματοποιούνται έλεγχοι σε σπίτια μετά από "επώνυμες" καταγγελίες οι οποίες συνήθως καταλήγουν στην εκκένωσή τους. Μόνο στο διάστημα που μεσολάβησε μετά την 20η Δεκεμβρίου που εκκενώθηκε η Villa Amalias, έχουν υποπέσει στην αντίληψή μας τουλάχιστον τέσσερις πέντε τέτοιες περιπτώσεις, απ' τις ελάχιστες προφανώς που καταφέρνουν να δουν το φως της δημοσιότητας. Κι αυτό είναι ένα project, που χωρίς κάμερες και συνεντεύξεις κατοίκων, χωρίς τυμπανοκρουσίες και δηλώσεις στην τηλεόραση βρίσκεται και θα εξακολουθήσει να βρίσκεται σε εξέλιξη.

Συμπερασματικά

Οι παραπάνω διαπιστώσεις αναδεικνύουν δύο βασικά πράγματα. Το πρώτο είναι πως η επίθεση των αφεντικών δεν είναι κεραυνός εν αιθρία. Όταν , πέρα από ιδεολογικές αγκυλώσεις,
σηκώνουμε το κεφάλι από τον μικρόκοσμό μας και κοιτάζουμε προς τη μεριά της τάξης μας, μπορούμε να δούμε πολλά . Μπορούμε να καταλάβουμε πόσο κομβική ακόμη και για τα δικά μας «ιδιοτελή» συμφέροντα είναι η αλληλεγγύη στους αγώνες των μετανστών για παράδειγμα.
Το δεύτερο είναι πως με κάθε λογής προσχήματα αυτό που για καιρό θα βρίσκουμε μπροστά μας είναι πως έτσι ή αλλιώς, συμμετέχουμε σε "εστίες ανομίας". Αυτή είναι η κατεύθυνση, αυτός είναι ο προσανατολισμός των αφεντικών και του υπουργείου προ.πο. Προφανώς δεν έχει νόημα να προσπαθήσουμε να αποδείξουμε το αντίθετο, δηλαδή την νομιμοφροσύνή μας. Αυτ΄’ο όμψως που μπορούμε να κάνουμε είναι να αντιμετωπίσουμε τις καταλήψεις μας όχι πλέον σαν κεκτημένο δικαίωμα αλλά σαν τους χώρους που στεγάζουν τις ανάγκες μας, τους χρόνους που μοιραζόμαστε σκέψεις και ιδέες. Να προτάξουμε τα περιεχόμενά τους. Γιατί αυτά τα περιεχόμενα είναι ο πλούτος μας. Δεν διεκδικούμε ντουβάρια και κουφώματα. Διεκδικούμε το δικαίωμα απαλλοτρίωσης εγκαταλελειμένων από το κεφάλαιο χωρόχρονων. Όχι για να οικοδομήσουμε το μικρό μας βασίλειο αλλά για να τους δώσουμε ξανά νόημα και περιεχόμενα ενάντια στους νεκρότροπους φετιχισμούς τρου καπιταλισμού. Μ’ αυτή την έννοια ένα πράγμα πρέπει να κάνουμε ξεκάθαρο: πως αν εμείς είμαστε "άνομοι" τα αφεντικά και οι λακέδες τους είναι αντικοινωνικοί.