Ο Aλί και οι φίλοι του έξω απ' το bar «guru»

Υπήρξε κάποτε μια εποχή (πριν από 30-35 χρόνια) που η συνάφεια με το Άλλο, ο σεβασμός και η προώθηση της διαφορετικότητας και η επιθυμία για γνώση του Κόσμου και των κόσμων που τον συγκροτούν, ήταν αξίες αδιαπραγμάτευτες για πολλά και διαφορετικά υποκείμενα, ακόμα και σε πολιτική σύγκρουση μεταξύ τους.  Ήταν τότε που η βιωμένη εμπειρία ήταν οδηγός της γνώσης και όχι οι (συντηρητικές) απαγορεύσεις. Ήταν τότε που ο πλούτος του Κόσμου και των κόσμων ήταν οι (εμπόλεμες) κοινωνικές σχέσεις που δημιουργούσαν οι από-κάτω σε κάθε πεδίο της ζωής. Αυτή η εποχή σήμερα μοιάζει «παραμυθένια», λιγότερο επειδή επιλεγμένες της στιγμές έχουν εξιδανικευτεί (που έχουν) και περισσότερο γιατί η απόσταση από τότε μέχρι σήμερα στην ταξική μνήμη και εμπειρία είναι χαώδης. Ίσως λόγω της απόστασης, γίνεται και η εξιδανίκευση. Τόσο μεγάλη είναι η απόσταση, που εκείνη η εποχή μοιάζει να μην υπήρξε ποτέ. Σαν προϊόντα της εποχής μας λοιπόν, «μαθαίνουμε» πως το παρελθόν μας είναι οι μονόλογοι των αφεντικών, των κρατών, και των «καθώς πρέπει» υπηκόων τους. Αλλά αν θέλουμε να πιάσουμε το πολιτικό και το αναλυτικό νήμα της εποχής μας, δεν μπορεί παρά να κοιτάμε (και) προς τα πίσω. Κι όσο πιο πίσω τόσο καλύτερα για μας.
Πέρα από την καταστολή, εκείνη η εποχή άφησε αρκετές παρακαταθήκες ενσωμάτωσης και αφομοίωσης. Προσώπων και διε-στραμμένων σχέσεων. Το κίνημα είπε: «τα υποκείμενα έχουν ανάγκες γιατί είναι πλούσια σε επιθυμίες». Και τ΄αφεντικά απάντησαν: «οι ανάγκες είναι υλικές και μετα-υλικές μηχανές του εμπορεύματος -επιθυμία». Παράδειγμα: ο «ελεύθερος χρόνος». Είναι δύσκολο σήμερα να φανταστούμε τους εαυτούς μας πέρα και ενάντια π.χ. στη βιομηχανία της διασκέδασης. Τους εαυτούς μας, χωρίς εκεί γύρω να σουλατσάρουν ανταλλακτικές αξίες. Δεν ήταν «πάντα» έτσι, λοιπόν. Η εποχή μας βρίθει συναισθημάτων, σχέσεων και πραγμάτων προς (αυτο)κατανάλωση. Αυτό είναι λοιπόν ο «πολιτισμός»: η Μέθοδος που οι σχέσεις και τα «θέλω» μας, μπαίνουν στη δια-τίμηση και γίνονται εμπορεύματα. Αυτό είναι «ο τρόπος ζωής μας»: Ένας κόσμος σε κρίση α-διεξόδων που «αγοράζει» χρόνο και «δανείζεται» σχέσεις, μέχρι ν' ανακαλύψει (πάλι) πως έχει «έλλειμα» κι απ' τα δύο.
Όπως θα περίμενε κανείς, όταν τ' αφεντικά περιχαρακώνουν εμπορευματοποιώντας, ταυτόχρονα διαφημίζουν και την περιχαράκωση σαν «αξία». Τ' αφεντικά δεν «παράγουν ζωή», την δια-στρέφουν. Ένα πλήθος ιδεολογικών μηχανισμών έχουν εφευρεθεί ακριβώς γι' αυτό: την περιχαράκωση και τη δια-στροφή των αναγκών και των επιθυμιών. Πέρα απ' τα αμφιλεγόμενα αποτελέσματά της, αυτή η μέθοδος έχει ένα μεγάλο «κακό». Βάζοντας στη δια-τίμηση και τις διακυμάνσεις της αυτά (όπως όλα) τα «εμπορεύματα», τ' αφεντικά πέφτουν μέσα στη «παγίδα» που έφτιαξαν με τα ίδια τους τα χέρια: οι πάντες μπορούν να καταλάβουν (αν θέλουν) την «ματαιότητα» και τα κίνητρα αυτής της μηχανής της εμπορευματοποίησης. Με λίγα λόγια: περίσσευμα εμπορίου, απουσία σχέσεων. Εδώ βρισκόμαστε σήμερα.
Η μηχανή έχει δυο «φρουρούς» και πολλά τσιράκια τους γύρω-γύρω. Ο ένας «φρουρός» λέγεται κρατική περίμετρος της ασφάλειας. Αν θα θέλαμε να μιλήσουμε με απόλυτους όρους είναι ο «κακός μπάτσος»: η απαγόρευση σαν μηχανισμοί και ιδεολογίες. Ο άλλος «φρουρός» λέγεται κοινωνικός ιμπεριαλισμός. Είναι ο «καλός μπάτσος»: αυτός που με τη διχαλωτή του γλώσσα πλανεύει και μας καλεί να πάρουμε μέρος στο «πάρτι», που στην «πόρτα» του κάθεται ο κακός μπάτσος. Το «πάρτι» της εμπορευματοποίησης των πάντων, όπου αγνοούμε (ή δεν μας ενδιαφέρει) πως τελικά το «κλου του πάρτι» είναι η ενεργητική μας συγκατάβαση στις βασικές «αξίες» αυτού του κόσμου... «Ακόμα κι αν», λέει ο καλός μπάτσος, «δεν μπορείτε (προσωρινά) ν' απολαύσετε τις χαρές του, αφού ήρθατε άφραγκοι». Κι αυτή η διαδικασία λοιπόν είναι βαθύτατα πολιτική, με την έννοια που δίνουν στη λέξη τ' αφεντικά: ακόμα και χωρίς λεφτά, μπορείς να νιώθεις «κάποιος». Κυρίως να νιώθεις έτσι σε αντιπαράθεση, να γίνεις κι εσύ ένας μικρός φρουρός της τάξης αυτού του κόσμου ενάντια σε όσους...

Δίπλα μας, εδώ και χρόνια τριγυρνάνε οι Άλλοι. Εδώ δουλεύουν, εκεί μένουν, παραπέρα μαζεύονται σε ομάδες και μιλάνε. Όρθιοι. Οι Άλλοι: ο Αλί και οι φίλοι του. Οι πολιτικοί τους πρόγονοι δεν έχουν το «ίδιο» αγωνιστικό παρελθόν με τους δικούς μας, αλλά αυτό δεν κάνει τους αγώνες τους (που εν πολλοίς αγνοούμε κιόλας) «λιγότερο» σημαντικούς και μαχητικούς. Είχαν ν' αντιμετωπίσουν πολύ διαφορετικές (κοινωνικές και πολιτικές) καταστάσεις. Μέχρι και αποικιοκράτες πολέμησαν και τους πολεμούν ακόμα. Να λοιπόν μια διαφορά για το σήμερα: εκεί δεν έχουν μόνο αγωνιστικό παρελθόν, έχουν και παρόν (και μέλλον).
Στην άλλη μεριά, ο Αλί και οι φίλοι του δεν είναι αυτό που λέμε εμείς «αντικαπιταλιστές/αρνητές της σχέσης-εμπόρευμα». Κι άμα τους βλέπουμε να περνάνε το χρόνο τους εδώ κι εκεί, δεν σημαίνει πως «δεν γουστάρουν τα μαγαζιά» με τον τρόπο που το εννοεί μια αντικαταναλωτική κριτική. Σημαίνει πως διαθέτουν εαυτούς με τρόπους που δεν χωράνε στα «πρωτοκοσμικά» καλούπια εμπορευματοποίησης. Όρθιοι. Τα σώματά τους δεν είναι μαθημένα στη δουλειά, τη ζωή και τη διασκέδαση που προσομοιάζει περιβάλλον γραφείου: είναι χειρωνάκτες προλετάριοι μεν, αλλά δεν είναι από 'δω. Έχουν μεγαλώσει με άλλα «πρότυπα» ζωής. Που σημαίνει πως έχουν κοινωνικά αποθέματα και παραστάσεις κοινοτισμού, επιβίωσης και συνάφειας που εμείς (κι άλλοι πριν από μας) τα έχουμε προ πολλού «ξεχάσει/παραγράψει».
Λοιπόν: αν έχει κάτι να «καταραστεί» η Μέθοδος του πολιτισμού, είναι αυτούς! Πρόκειται για τύπους, εκ των πραγμάτων, εκτός του ορίζοντα της. Τύπους που δεν μπορεί να πλανέψει με υποκατάστατα σχέσεων πρωτοκοσμικού τύπου. Τύπους που αρνούνται αυτή τη Μέθοδο, αυτού του κόσμου στην πράξη. Και δεν είναι στο «χαρακτήρα» αυτού του κόσμου (και των προαναφερθέντων «φρουρών του») όποια εκδοχή της χριστιανικής μεταφυσικής κι αν υπηρετεί, η «συγχώρεση» αυτών των τύπων.

Εδώ βρισκόμαστε σήμερα: στον Αγ. Παντελεήμονα και στην Κανταχάρ, στο Καλαί και στο Καράτσι έχει κηρυχτεί ο Πόλεμος. Η Μέθοδος του πολιτισμού, οι φρουροί και τα τσιράκια τους έχουν πάρει από καιρό «θέσεις μάχης». Διεξάγουν ένα πόλεμο, μέσα στο (μεγαλύτερο) Πόλεμο. Δεν είναι ο «πόλεμος των πολιτισμών», είναι ο (μονομερής) πόλεμος της δικτατορίας του εμπορεύματος εναντίον όσων ζουν μια ζωή «άχρηστη» για τη μηχανή του. Μια μηχανή, που όσο παίρνει «ανάποδες στροφές», τόσο μεγαλύτερο φόβο απλώνει. Και το αντίστροφο. Οχυρώνει τους «πιστούς» του, για να τους χρησιμοποιήσει στο παρόν και το μέλλον για «κατα- κτήσεις».
Ο Αλί και οι φίλοι του είπαν: «μια μηχανή που δουλεύει με φόβο, δεν χορταίνει με τα «λίγα», θ' αλέσει τελικά και τους «πιστούς» της. Ακριβώς για να δει πόσο «πιστοί» της είναι». Ο Αλί και οι φίλοι του είπαν: «ο φόβος τρώει τα σωθικά, κι αυτό καμιά μηχανή δεν το έγραφε ποτέ στο manual της».
Να λοιπόν και κάτι που μάθαμε (;) απ' αυτούς...

Σημείωση: Το jazz bar «Guru» (που βρίσκεται στην πλ. Θεάτρου) την άνοιξη που μας πέρασε, είχε ανακηρυχτεί από την εφ. Καθημερινή σαν μια απ' τις σημαίες της αντιμεταναστευτικής εκστρατείας. Ένα απ' τα μεγάλα «θύματα» της «αφόρητης και άνομης κατάστασης του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, λόγω της ανεξέλεγκτης λαθρομετανάστευσης». Ο «αριστερός» ιδιοκτήτης του (πανάκριβου) bar έκανε δηλώσεις σ' ένα στυλ: «δεν υπάρχει αστυνόμευση στη περιοχή... συμπονάμε τους συνανθρώπους μας, αλλά να πάνε πουθενά αλλού να ψοφήσουν...». Προφανώς ο ιδιοκτήτης και οι θαμώνες (όπως ο αμερικάνος πρέσβης) δεν είχαν κανένα πρόβλημα με τα κυκλώματα που εκδίδουν αφρικάνες μετανάστριες εδώ και χρόνια, λίγα μέτρα απ' την είσοδο του bar. Ίσως γιατί «ψώνιζαν» από κει, έχοντας ακούσει ευχαριστημένοι τη μουσική των (κάποτε) αφρικάνων σκλάβων...
Το «ο φόβος τρωει τα σωθικά» είναι αραβική έκφραση καθώς και τίτλος μιας παλιάς (1973) ταινίας του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.